Tăng cường nâng cao chất lượng nguồn thông tin đầu vào, phục vụ biên soạn số liệu GRDP

Ngày 07 tháng 11 năm 2022 Chính phủ ban hành Nghị định số 94/2022/NĐ-CP, Quy định nội dung chỉ tiêu thống kê thuộc hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia và quy trình biên soạn chỉ tiêu tổng sản phẩm trong nước, chỉ tiêu tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Trước đó là Quyết định 715/QD-TTg về thực hiện Đề án “Đổi mới quy trình biên soạn số liệu tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương”. Đây là những căn cứ pháp lý quan trọng tạo điều kiện cho công tác biên soạn GRDP tại các địa phương, bảo đảm tính thống nhất và minh bạch; tính logic, phù hợp giữa số liệu GRDP và các chỉ tiêu kinh tế khác.

Với mục tiêu không ngừng nâng cao chất lượng số liệu GRDP trên địa bàn thành phố nói riêng và các thông tin thống kê nói chung, nhằm đáp ứng yêu cầu thông tin thống kê ngày càng cao của các cơ quan Đảng, Nhà nước ở Trung ương và thành phố trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành; đánh giá, dự báo tình hình phát triển kinh tế – xã hội; xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội và phục vụ tốt nhu cầu của người dùng tin, nhứng năm vừa qua, Cục Thống kê thành phố Hải Phòng (Cục Thống kê) luôn nỗ lực trong việc đổi mới, nâng cao chất lượng nguồn thông tin đầu vào phục vụ việc biên soạn số liệu GRDP, bảo đảm thống nhất nguồn thông tin, không trùng lặp, bỏ sót thông tin. Xác định tính chính xác, đầy đủ của nguồn số liệu đầu vào có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng số liệu GRDP được biên soạn, do vậy công tác rà soát số liệu đầu vào được Cục Thống kê thực hiện thường xuyên liên tục và trở thành quy trình phối kết hợp chặt chẽ giữa các Phòng nghiệp vụ với Phòng Thống kê Tổng hợp và các Vụ Thống kê Chuyên ngành thuộc Tổng cục.

          Số liệu GRDP Thành phố được biên soạn theo phương pháp sản xuất. Các chỉ tiêu đầu vào chủ yếu để biên soạn bao gồm: Giá trị sản xuất theo ngành kinh tế, hệ số chi phí trung gian, chỉ số giá sản xuất, chỉ số giá tiêu dùng…

Nguồn thông tin đầu vào được Cục Thống kê rà soát, thu thập, tổng hợp chủ yếu từ kết quả các cuộc điều tra hàng tháng, quý, năm, hồ sơ hành chính, chế độ báo cáo thống kê và các nguồn thông tin khác, trong đó phần lớn thông tin vẫn từ các cuộc điều tra thống kê.

Tuân thủ hướng dẫn của Tổng cục thống kê về phương pháp tính giá trị sản xuất theo ngành kinh tế, Cục Thống kê (CTK) Thành phố đã triển khai rà soát, khai thác và tổng hợp các số liệu đầu vào từ các nguồn thông tin hiện có nhằm đảm bảo đầy đủ và tốt nhất nguồn số liệu phục vụ tính toán; phối hợp với các Vụ Thống kê Chuyên ngành thuộc Tổng cục và các Sở, ngành, địa phương để giải trình kết quả tính toán phù hợp và thống nhất. Số liệu giá trị sản xuất được rà soát, tổng hợp và tính toán hàng quý, hàng năm với các loại số liệu ước tính, sơ bộ và chính thức từ cơ sở dữ liệu điều tra nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản (đối với ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản); điều tra doanh nghiệp, điều tra cá thể hàng năm, điều tra công nghiệp tháng, điều tra xây dựng và vốn đầu tư quý (đối với ngành Công nghiệp và xây dựng), điều tra bán buôn bán lẻ, điều tra lưu trú, dịch vụ ăn uống, điều tra vận tải, điều tra chi tiêu du lịch, điều tra cá thể hàng năm (đối với ngành thương mại dịch vụ). Số liệu giá trị sản xuất theo giá so sánh và hiện hành được tính toán theo giá cơ bản theo ngành kinh tế cấp 2 đối với tất cả các kỳ biên soạn.

Để đảm bảo tính đầy đủ và toàn vẹn về phạm vi số liệu trên địa bàn thành phố, trong điều tra doanh nghiệp hàng năm, CTK luôn chủ động nắm bắt thông tin cụ thể về doanh nghiệp trên địa bàn; đối chiếu và kiểm soát kỹ các chỉ tiêu chủ yếu của từng doanh nghiệp, từng cơ sở sản xuất kinh doanh, theo ngành kinh tế cấp 2 như: doanh thu thuần, chi phí sản xuất kinh doanh dở dang, tồn kho hàng hóa đầu kỳ và cuối kỳ… Ngoài ra, CTK cũng tiếp nhận, thực hiện rà soát và tham gia ý kiến đối với kết quả phân bổ giá trị sản xuất chi nhánh của các doanh nghiệp tỉnh ngoài đang hoạt động trên địa bàn và ngược lại; phân bổ giá trị sản xuất của các doanh nghiệp thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, các tập đoàn tổng công ty do các Vụ Thống kê Chuyên ngành (TCTK) thực hiện.

Đẩy mạnh công tác phối hợp, chia sẻ thông tin của các Sở, ngành, địa phương

CTK xác định biên soạn chỉ tiêu GRDP ngoài trách nhiệm chính của ngành Thống kê, còn rất cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị trên địa bàn trong việc cung cấp thông tin thống kê đầu vào và chia sẻ thông tin thống kê, tạo sự đồng thuận, thống nhất sử dụng số liệu với các ngành, các cấp.

Tại các kỳ biên soạn số liệu GRDP, Cục Thống kê đã tham mưu Ủy ban nhân dân thành phố ban hành văn bản phân công trách nhiệm cụ thể cho các sở, ngành và các đơn vị liên quan rà soát, tổng hợp cung cấp thông tin đầu vào phục vụ biên soạn số liệu GRDP theo nội dung, biểu mẫu được quy định; yêu cầu các sở ban ngành thành phố căn cứ chức năng nhiệm vụ được giao đánh giá những thuận lợi, khó khăn, phân tích những nguyên nhân khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến tình hình phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn.

 Chỉ đạo đẩy mạnh công tác thu thập, tổng hợp các chỉ tiêu thống kê trong Hệ thống chỉ tiêu thống kê cấp tỉnh ban hành theo Quyết định số 54/QĐ-TTg ngày 19/12/2016 của Thủ tướng Chính phủ ban hành hệ thống chỉ tiêu cấp tỉnh, huyện, xã gắn với thực hiện chế độ báo cáo thống kê Bộ, ngành Trung ương áp dụng cho Sở, ngành; Sắp tới là Quyết định số 05/2023 về ban hành hệ thống chỉ tiêu cấp tỉnh, huyện, xã (thay thế Quyết định số 54/QĐ-TTg)  đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ, đáp ứng nguồn thông tin đầu vào phục vụ biên soạn số liệu GRDP và là cơ sở để đối soát, đánh giá số liệu đã được biên soạn.

Tăng cường công tác cung cấp, chia sẻ thông tin thống kê giữa các Sở, ngành với Cục Thống kê và ngược lại trên cơ sở khai thác hiệu quả nguồn thông tin ban đầu, hồ sơ đăng ký hành chính sẵn có, khai thác và sử dụng các nguồn thông tin của các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập, chia sẻ dữ liệu báo cáo tài chính doanh nghiệp của cơ quan Thuế, đảm bảo số liệu GRDP đầy đủ về phạm vi, phản ánh kịp thời, sát thực tình hình kinh tế – xã hội của thành phố.

Đối với các doanh nghiệp, dự án đầu tư có quy mô sản xuất, thực hiện đầu tư lớn trên địa bàn, hàng năm CTK thực hiện cập nhật, lập danh mục theo dõi các dự án đầu tư lớn trên địa bàn thành phố từ Ban quản lý Khu kinh tế, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố, Sở Công Thương, các Ban quản lý dự án thuộc sở ngành và có công văn yêu cầu các doanh nghiệp, dự án lớn báo cáo kế hoạch thực hiện vốn đầu tư, kế hoạch về sản lượng sản xuất, doanh thu theo từng tháng đối với từng sản phẩm để kịp thời nắm bắt tình hình cũng như kế hoạch sản xuất của các doanh nghiệp phục vụ xây dựng kế hoạch tăng trưởng trên địa bàn thành phố.

Cục Thống kê xác định biên soạn chỉ tiêu GRDP ngoài sự nỗ lực, trách nhiệm chính của ngành Thống kê, còn rất cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị trên địa bàn trong việc cung cấp thông tin thống kê đầu vào và chia sẻ thông tin thống kê, tạo sự đồng thuận, thống nhất sử dụng số liệu đối với các ngành, các cấp.

 Để có sự phối hợp chặt chẽ trong việc cung cấp và chia sẻ thông tin, CTK đã ký các quy chế, văn bản phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bưu điện thành phố, Cục Thuế thành phố, qua đó giúp nâng cao tính thống nhất của số liệu đầu vào, thuận tiện cho việc rà soát, kiểm tra, giám sát công tác thu thập thông tin trên địa bàn. Thời gian qua nhiều đơn vị đã thực hiện tốt việc cung cấp thông tin về tình hình phát triển của ngành và lĩnh vực quản lý, thực hiện đầy đủ các báo cáo kết quả thu thập, tổng hợp các chỉ tiêu thống kê trong hệ thống chỉ tiêu thống kê hiện hành, báo cáo thống kê và các báo cáo khác theo quy định.

Tích cực tuyên truyền, phổ biến thông tin thống kê tạo sự đồng thuận, thống nhất trong sử dụng số liệu GRDP.

Công tác tuyên truyền, phổ biến thông tin thống kê trong đó có thông tin số liệu GRDP luôn được CTK thành phố quan tâm thực hiện với mục tiêu là người dùng tin tin tưởng sử dụng thông tin thống kê. Thông qua các hội nghị lớn tổ chức ở địa phương như: Hội nghị kiểm điểm, đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội hàng tháng, quý của Ban Thường vụ Thành ủy, của Thành ủy và Ủy ban nhân dân thành phố… lãnh đạo Cục Thống kê phổ biến một số nội dung chọn lọc các văn bản quy phạm pháp luật về thống kê; làm rõ ý nghĩa, khái niệm, nội dung, phương pháp tính, phạm vi tính toán của các chỉ tiêu thống kê chủ yếu trên địa bàn, trong đó có số liệu GRDP. …Thông tin GRDP và các thông tin thống kê khác còn được tuyên truyền, phổ biến rộng rãi thông qua trang thông tin điện tử của Cục Thống kê, các trang fanpage, qua các cuộc họp báo 6 tháng và cả năm công bố tình hình kinh tế xã hội Thành phố….

Đặc biệt, mỗi kỳ công bố số liệu GRDP Quý, CTK thành phố đã phối hợp, tham gia với Đài Phát thanh và Truyền hình Hải Phòng xây dựng chuyên đề: “Hải Phòng tăng trưởng kinh tế” với thời lượng từ 15-30 phút, nội dung bao gồm phân tích đánh giá kết quả một số chỉ tiêu kinh tế chủ yếu của thành phố, trong đó trọng tâm về chỉ tiêu GRDP và các yếu tố ảnh hưởng đến tăng giảm của chỉ tiêu này. Nhờ đó ngày càng tạo sự tin cậy và đồng thuận của lãnh đạo thành phố và các ngành, các cấp trong việc sử dụng số liệu của Cục Thống kê trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành kinh tế – xã hội và vai trò của Ngành được nâng lên.

Chủ động rà soát, giải trình thấu đáo số liệu GRDP

Định kỳ, ngay sau khi nhận được kết quả công bố tốc độ tăng tổng sản phẩm trên địa bàn thành phố, lãnh đạo CTK thành phố đã chỉ đạo các Phòng Thống kê nghiệp vụ chủ động rà soát, trao đổi thông tin với các Vụ Thống kê Chuyên ngành thuộc Tổng cục Thống kê, nắm bắt tình hình thực tế tại địa phương; chủ động giải trình thấu đáo, phù hợp và kịp thời kết quả số liệu GRDP do Tổng cục Thống kê công bố cho lãnh đạo Thành uỷ, UBND thành phố, HĐND thành phố, các Sở, ngành và người dùng tin nhằm tạo sự thống nhất chung trong việc sử dụng thông tin thống kê và chỉ tiêu GRDP.

Nhìn chung số liệu GRDP do Tổng cục Thống kê biên soạn và công bố về cơ bản nhận được sự đồng thuận cao của Lãnh đạo thành phố và các đối tượng dùng tin khác. Theo đó, UBND thành phố đã bám sát số liệu GRDP do Tổng cục Thống kê công bố để phân tích, đánh giá vai trò đóng góp vào nền kinh tế Thành phố của các khu vực, ngành kinh tế, làm cơ sở để lựa chọn các giải pháp trọng tâm để duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức hai con số trong 8 năm liên tục (từ năm 2015).

Tuy nhiên, trong quá trình biên soạn chỉ tiêu GRDP, Cục Thống kê cũng còn có một số khó khăn như nguồn thông tin đầu vào phần lớn từ các cuộc điều tra mẫu, cỡ mẫu điều tra nhỏ, nhiều hoạt động có thể chưa được thu thập, bị bỏ sót dẫn đến phản ánh chưa đầy đủ toàn diện quy mô GRDP trên địa bàn. Việc thu thập thông tin đầu vào của các cuộc điều tra gặp nhiều khó khăn do một số đơn vị điều tra thiếu hợp tác trong cung cấp thông tin. Một số cuộc điều tra chuyên ngành có nội dung thông tin phức tạp, khó thu thập và đòi hỏi điều tra viên phải có sự hiểu biết nhất định về kiến thức thống kê, trong khi trình độ của điều tra viên không đồng đều đã ảnh hưởng tới chất lượng điều tra, đặc biệt là cuộc điều tra lập bảng cân đối liên ngành và tính hệ số chi phí trung gian. Chưa đo lường đóng góp trong GRDP của các hoạt động kinh tế ứng dụng các nền tảng công nghệ số…

Trong thời gian tới, nhằm nâng cao chất lượng công tác thống kê trên địa bàn trong đó có công tác biên soạn số liệu GRDP, CTK thành phố tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các Sở, ban, ngành ở địa phương để khai thác đầy đủ báo cáo tài chính các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, thuế nhập khẩu, báo cáo thu chi ngân sách, báo cáo ngân hàng, bảo hiểm xã hội phục vụ tính toán các chỉ tiêu thống kê tài khoản quốc gia. Tìm kiếm, hợp tác và nâng cao chất lượng đội ngũ cộng tác viên điều tra để đảm bảo chất lượng số liệu điều tra. Phối hợp tốt giữa các phòng nghiệp vụ và các Vụ Thống kê Chuyên ngành (TCTK) để nâng cao tính giải trình số liệu với địa phương khi có yêu cầu. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra các cuộc điều tra thống kê định kỳ, thông tin từ hồ sơ hành chính và chế độ báo cáo thống kê nhằm phát hiện những sai sót, vi phạm để kịp thời xử lý, hạn chế những tác động không tốt tới số liệu kết quả đầu ra. Tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến thông tin thống kê để người dùng tin thông tin thống kê hiểu, đồng thuận và thống nhất sử dụng chỉ tiêu GRDP do Tổng cục Thống kê công bố./.