Luật Thống kê 2015

Luật thống kê được ban hành vì các lý do sau: 1. Xuất phát từ vai trò của thống kê, là một trong những công cụ quản lý vĩ mô quan trọng, liên quan đến mọi hoạt động kinh tế - xã hội, mọi tổ chức, cá nhân. 2. Pháp lệnh kế toán và thống kê ban hành năm 1988, sau 15 năm thực hiện đã bộc lộ những hạn chế bất cập biểu hiện cụ thể ở một số khía cạnh sau đây: - Do sự chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường, đầu mối thu thập thông tin thống kê tăng gấp bội về số lượng, đa dạng về loại hình sở hữu, quy mô, ngành nghề kinh doanh, hình thức và trình độ hạch toán, đòi hỏi pháp luật phải được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp, nhằm bao quát được các đối tượng cung cấp thông tin. - Trong thực tiễn việc thu thập thông tin thống kê hiện nay đã xuất hiện tình trạng trùng lặp, chồng chéo, không những gây tốn kém, nặng nề cho cơ sở mà còn gây nhiễu thông tin; việc cung cấp thông tin từ kênh bộ, ngành sang kênh tập trung của Nhà nước còn rất hạn chế; vai trò điều phối của hệ thống thống kê tập trung chưa được quy định cụ thể; việc công bố thông tin còn tình trạng vừa trùng lặp, vừa không thống nhất. Do đó, cần có cơ chế chặt chẽ hơn nhằm bảo đảm sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan nhà nước có liên quan, tăng cường hiệu lực, hiệu quả của công tác thống kê. - Pháp lệnh kế toán và thống kê chưa quy định cụ thể về công bố và sử dụng thông tin. Vì vậy, cần có quy định để vừa bảo vệ bí mật nhà nước, bí mật thông tin thống kê về từng tổ chức, cá nhân, vừa công khai kịp thời, bình đẳng cho mọi tổ chức, cá nhân có nhu cầu sử dụng thông tin tổng hợp, đồng thời có sự phân công, phân cấp trong việc công bố thông tin. - Nhiều quy định của Pháp lệnh kế toán và thống kê đã hạn chế tính đặc thù của 2 hoạt động kế toán và thống kê: từ tên gọi đến nội dung, đối tượng phản ánh, mục tiêu... 3. Việc nghiên cứu, chọn lọc và tiếp thu những chuẩn mực chung của thống kê trong khu vực và trên thế giới cần được quy định thành nguyên tắc để số liệu thống kê nước ta bảo đảm được tính so sánh quốc tế, phù hợp với tiến trình hội nhập chung. 4. Để phù hợp và đồng bộ với các Luật và Pháp lệnh mới được ban hành trong những năm gần đây.

Người dân là đối tượng áp dụng Luật thống kê trên hai danh nghĩa:
1. Là đối tượng có nghĩa vụ cung cấp thông tin thống kê khi được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền chọn để điều tra thống kê (Ví dụ: Chủ hộ hoặc các thành viên trong hộ có nhiệm vụ cung cấp những thông tin về mình, về gia đình mình trong các cuộc Tổng điều tra dân số; Điều tra biến động dân số; Điều tra lao động, việc làm; Điều tra cơ sở sản xuất kinh doanh cá thể; Điều tra mức sống dân cư; Điều tra y tế; Điều tra về trẻ em; và các cuộc điều tra khác). Trong các cuộc điều tra thống kê, người dân phải trả lời các câu hỏi trong phiếu điều tra thống kê cho điều tra viên thống kê hoặc ghi và gửi phiếu điều tra cho cơ quan thực hiện điều tra thống kê; việc cung cấp thông tin thống kê của người dân phải trung thực, đầy đủ và bảo đảm đúng thời gian đã được quy định, không được từ chối hoặc cản trở việc thực hiện điều tra thống kê của Nhà nước. Người dân được giữ bí mật thông tin khi đã cung cấp và có quyền khiếu nại, tố cáo nếu thông tin cung cấp cho điều tra viên bị tiết lộ.
2. Là đối tượng sử dụng thông tin thống kê. Người dân có quyền được thông tin về những chỉ tiêu thống kê kinh tế - xã hội mà pháp luật quy định được phép công khai. Khi sử dụng thông tin thống kê thì người dân phải tuân thủ nghiêm túc các quy định của pháp luật về sử dụng thông tin thống kê như khi trích dẫn và sử dụng phải trung thực và ghi rõ nguồn gốc thông tin.

Doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh, cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp có trách nhiệm:
- Tổ chức thực hiện công tác thống kê phục vụ yêu cầu quản lý của doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị;
- Thực hiện các cuộc điều tra và chế độ báo cáo thống kê hiện hành của Nhà nước;
- Gửi báo cáo tài chính cho Cục Thống kê tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi đặt trụ sở của đơn vị.

Điều 2 Nghị định số 40/2004/NĐ-CP ngày 13/02/2004 quy định tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin thống kê bao gồm:
- Cơ quan nhà nước các cấp (bao gồm cả ba hệ thống lập pháp, hành pháp, tư pháp);
- Đơn vị sự nghiệp;
- Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức nghề nghiệp;
- Đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân;
- Doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế và các đơn vị trực thuộc doanh nghiệp (chi nhánh, văn phòng đại diện, đơn vị phụ thuộc);
- Hợp tác xã; - Tổ hợp tác, hộ hoặc cơ sở kinh doanh cá thể;
- Hộ gia đình và cá nhân;
- Tổ chức khác của Việt Nam ở trong nước, ở nước ngoài;
- Tổ chức, cá nhân nước ngoài hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam, trừ các cơ quan tổ chức và cá nhân được hưởng các quyền ưu đãi, miễn trừ ngoại giao, lãnh sự theo điều ước quốc tế mà Việt Nam ký kết hoặc gia nhập.

Điều 1 Nghị định số 101/2003/NĐ-CP ngày 03/9/2003 quy định vị trí và chức năng của Tổng cục Thống kê như sau: Tổng cục Thống kê là cơ quan thuộc Chính phủ thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn quản lý nhà nước về thống kê; tổ chức thực hiện hoạt động thống kê và cung cấp thông tin thống kê kinh tế - xã hội cho các cơ quan, tổ chức và cá nhân theo quy định của pháp luật; quản lý nhà nước các dịch vụ công và thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể về đại diện chủ sở hữu phần vốn của Nhà nước tại doanh nghiệp có vốn nhà nước thuộc Tổng cục Thống kê quản lý theo quy định của pháp luật.

Tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về thống kê thì tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định số 93/1999/NĐ-CP ngày 07/9/1999 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê và Thông tư số 04/1999/TT-TCTK ngày 19/10/1999 hướng dẫn thi hành Nghị định của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật. Có hai hình thức xử lý vi phạm hành chính về thống kê là phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền. Tuy nhiên, Nghị định số 93/1999/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê sẽ được sửa đổi, bổ sung trong thời gian tới cho phù hợp với Luật thống kê và Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002.